Boşanma davaları ile birlikte tarafların karşısına çıkan en önemli meselelerden bir tanesi de evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan malların paylaşımıdır. Boşanma davasının sonuçlanması ile birlikte bu malların da paylaşımı yine 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun öngördüğü şekilde yapılmaktadır.
Evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan mallar, “mal rejimi davası” adı altında açılan ve yine aile mahkemesinde görülen bir dava ile mahkeme tarafından paylaştırılmaktadır.
Burada hemen belirtmek gerekir ki, mal paylaşımına yönelik hususlar boşanma davası içerisinde değerlendirilmez. Malların paylaşımı için ayrı bir dava açılması zorunludur.
Boşanma davalarında ortak malların paylaşımına yönelik olarak; 01.01.2002 tarihi ayrı bir önem arz etmektedir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu bu tarihte yürürlüğe girmiş olup;
1) 01.01.2002 Tarihi öncesinde edinilen mallar (eski medeni kanun mal ayrılığı ilkesini benimsediğinden) , kimin üzerine kayıtlı ise o kişiye ait sayılmaktadır.
2) 01.01.2002 Tarihi sonrasında edinilen mallar ise (evlilik birliği içerisinde edinilmiş olması şartı ile) hâlihazırda yürürlükte olan 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu gereği ortak mal sayılmaktadır. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, evlilik mallarının paylaşılması hususunda edinilmiş mallara katılma rejimi ilkesini benimsemiştir.
Boşanmada Mal Paylaşım Davası Ne Zaman Açılmalıdır?
Boşanmalarda mal paylaşım davaları, boşanma davası ile birlikte açılabileceği gibi boşanma davasının sonuçlanması sonrasında da açılabilir. Burada dikkat edilmesi gerek süre, boşanma davasının kesinleşmesine müteakip 10 yıllık zamanaşımı süresidir. Boşanma davasının kesinleşmesi sonrası 10 yıl içerisinde mal paylaşımına yönelik dava açılması gerekmektedir. 10 Yıllı süre hak düşürücü süre niteliğinde olup telafisi mümkün değildir.
Boşanmada Mal Paylaşımına Dâhil Olan ve Olmayan Mallar Hangileridir?
1) Boşanmada mal paylaşımına dâhil olan mallar edinilmiş mallar olarak adlandırılmakta olup bunlar aşağıda belirtilmiştir;
- Çalışma karşılığı olan değerler; maaş geliri, şirket geliri, serbest meslek geliri, ticari faaliyet geliri vs.
- Evlilik birliği içerisinde sarf edilen emek ya da kazanılan para ile edinilen taşınır ve taşınmaz mallar; ev, yazlık, dükkân, araba, motosiklet, şirket ya da şirket hissesi, arsa, tarla, ev eşyası ile bu malların her türlü kira vs. gelirleri,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle alınan tazminatlar ile diğer her türlü maddi tazminat,
2) Boşanmada mal paylaşımına dâhil olmayan mallar kişisel mallar olarak adlandırılmakta olup bunlar aşağıda belirtilmiştir;
- Kadına düğün ve nişanda takılan ziynet eşyaları
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyalar; kişisel sağlık eşyaları, kıyafet vs.
- Evlilik öncesinde eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras ya da bağış yoluyla elde ettiği mallar ile nakit paralar,
- Her türlü manevî tazminat alacağı,
Anlaşmalı Boşanmalarda Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Anlaşmalı boşanma davalarında edinilmiş malların paylaşımının nasıl yapılacağı hususu taraflarca varılacak mutabakat çerçevesinde yapılır. Diğer bir deyişle, taraflar aralarında yapacakları özel bir anlaşma ile edinilmiş mallarını istedikleri şekilde paylaşabilirler, bu anlaşma boşanma protokolü adı verilen yazılı bir protokol aracılığı ile yapılabileceği gibi anlaşmalı boşanma davasının duruşması esnasında tarafların sözlü olarak beyan etmeleri sureti ile de dile getirilebilir. Her iki tarafında özgür iradesi ile karar vermesi ve bunu mahkemede hâkim önünde açıkça ifade etmesi şartı ile mallar herhangi bir kurala bağlı kalınmaksızın paylaşılabilir.
Anlaşmalı boşanma davalarında çekişmeli boşanma davlarından farklı olarak, ortak malların paylaşımı konusunda boşanma davası içerisinde karar verilir. Ortak malların paylaşımı için farklı bir dava açılması söz konusu değildir.
Boşanma Davalarında Ortak Malların Paylaşımı Kısıtlanabilir mi?
Evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan malların paylaşılmasının tamamen engellenmesi ya da kısıtlanmasının yolu evlilik sözleşmesi yapmaktır.
Eşler, evlenirken ya da evlendikten sonra yapacakları bir anlaşma ile edinilmiş malların paylaşımını kısıtlayabilirler. Bu durumda her bir eş kendi edindiği malın tek sahibi olur ve bu mallar olası bir boşanma durumunda bu mallar mal rejimine dâhil edilmez.
Evlilik sözleşmesi iki şekilde yapılabilir;
1) Evlilik yapılırken eşler tarafından, evlendirme memuruna bir dilekçe ile başvurularak mal ayrılığı rejiminin seçildiği belirtilir. Bu durumda edinilecek olan tüm mallar edinen tarafın olacaktır, diğer tarafın sadece katılma alacağı talebi söz konusu olabilecektir.
2) Evliliğin kurulması aşamasında yapılmayan evlilik sözleşmesi daha sonra da yapılabilir. Bu durumda, noterde yapılacak bir mal ayrılığı sözleşmesi ile evlilik içerisinde edinilecek olan malların mal ayrılığı rejimine tabi olacağı sözleşme altına alınır. Bu yöntemin seçilmesi durumunda sözleşme tarihi esas alınacak olup sözleşme geriye yürümez.
Her iki şekilde yapılacak olan sözleşme, edinilmiş malların tamamını kapsamakta olup sözleşmenin kısmi yapılması söz konusu değildir. Bu kuralın istisnası, sadece “iş yeri gelirleri” ile “kişisel mal gelirlerini” kapsayacak şekilde bir sözleşme düzenlenebilmesidir.
Her türlü boşanma davası ile bu davalara bağlı açılan mal paylaşım davalarının konusunda uzman bir avukat aracılığı ile açılması ve takibi, hak kayıplarına ve ileride yaşanacak olası problemlere engel olacaktır.